Fabuła czy bohaterowie? Od czego zacząć

Czasami spotykam się z pytaniem o to, od czego należy zacząć planować swoją książkę. Co powinno być pierwsze: fabuła czy bohaterowie? Odpowiedź jest prosta, ale obwarowana pewnymi zastrzeżeniami.

Prosta odpowiedź

Zaczynamy od tego, co nam pierwsze przyszło do głowy.

Moja pierwsza ukończona książka zaczęła się od pomysłu na główną bohaterkę, Dianę. Wiedziałam, kim ona jest i kim ma się stać w trakcie fabuły. Diana cierpiała na specyficzną przypadłość, którą również dobrze przemyślałam, żeby mieć pewność, że jej osobowość będzie funkcjonowała spójnie pomimo postępujących zmian. Oprócz niej w książce było jeszcze tylko kilka innych istotnych postaci, które również starałam się dopracować jak najlepiej. Fabuła przyszła później. Musiałam wymyślić, co uruchomiło łańcuch zmian w charakterze Diany, jak to się odbiło na pozostałych osobach w jej otoczeniu i oczywiście dorobić konflikt, bo bez konfliktu byłoby niesamowicie nudno.

Książka, którą piszę teraz, zaczęła się od pomysłu na fabułę. Dwójka rodzeństwa – Amara i Adrian – zostaje niespodziewanie wciągnięta do innego świata, gdzie zostają rozdzieleni i teraz muszą się nawzajem odnaleźć. Poszukiwania są tym trudniejsze, że oboje muszą w tym świecie spełnić określoną rolę, a konkretnie wziąć udział w konflikcie, którego z jakiegoś powodu są centralnymi postaciami. Ich charaktery, inne postacie, kompozycja świata, a nawet ich imiona – to przyszło później.

Efekt końcowy jest podobny w obu przypadkach. Krótko mówiąc, nie ma żadnego znaczenia, od czego zaczyna się planowanie. Ewentualne problemy mogą wystąpić dopiero później.

Zastrzeżenia

Punkt startowy jest nieistotny, ale nie można pracować nad fabułą i nad bohaterami oddzielnie.

Ważne, żeby już na etapie planowania – a zatem przed rozpoczęciem pisania! – skleić wszystko w spójną całość. Nie można wymyślić fabuły w oderwaniu od postaci i vice versa. Inaczej możemy natknąć się na poważne problemy logiczne. Mam bohatera, którego stworzyłam jako aroganckiego, porywczego samoluba, ale fabuła mówi, że on teraz będzie pięknie współpracował z innymi i pozwoli im kierować sobą przez następne 15 rozdziałów? Moja bohaterka jest rozsądna i opanowana, ale na wszelkie próby negocjacji reaguje histeryczną odmową, choć i tak nie za bardzo ma pole manewru? Uh… i co teraz?

Ano teraz wracamy do punktu wyjścia i przemeblowujemy bohaterom osobowość tak, żeby pasowała do fabuły. To może z kolei oznaczać kompletną zmianę dynamiki między nimi. Alternatywnie przemeblowujemy fabułę, tylko że to trudniejsze i czasami i tak nie da się tego zrobić bez całkowitego zniszczenia misternie usnutej sieci wątków. W każdym razie reorganizacja, często poważna, jest nieunikniona.

To jak to ogarnąć?

Ja wspomniałam: łącznie.

Jestem z tych, co to bez planu ani rusz, więc uważam, że zawsze dobrze jest mieć porządny zarys fabuły. Warto jednak zostawić sobie trochę luzu w sprawie szczegółów. Poczynania bohaterów powinny naturalnie wynikać z ich charakterów, pragnień, celów i obaw. Jeśli więc zaplanowaliśmy, że postać A musi powędrować z punktu B do punktu C, to niech tak się stanie, ale możemy łatwo dostosować sposób, w jaki A zostanie do tego nakłoniony/a, żeby brzmiało to wiarygodnie. Gdy planujemy rozstanie bohaterów, to powody zerwania powinny odpowiadać wewnętrznym przekonaniom postaci. Jeśli bowiem w Twojej książce zadzieje się coś, czego przyczyną jest “bo plan tak mówi”, to wierz mi, czytelnicy zauważą i mogą nie wybaczyć.

Gdyby nie udało się połączyć fabuły i charakterów postaci, to trzeba coś zmienić i już. Nie ma zmiłuj. I lepiej zrobić to zanim napiszemy połowę książki i nagle się okaże, że stoimy w obliczu konieczności poważnych modyfikacji.

A jak to jest u Ciebie? Może masz szczególny sposób, w jaki planujesz swoją książkę lub opowiadanie? Podziel się tym z nami w komentarzach poniżej lub na Facebooku.